Wednesday 1 May 2013

The Chokha




Written after personal experiences and observations about the role of The Chokha in Georgian society – translated by Eliso Sarava.

Coxa _ tradiciuli qarTuli samosi

ganmarteba:
rodesac Seni Coxa giyvars, giyvars Seni qveyana. rodesac Seni qveyana giyvars, giyvars Seni tradiciebi. Coxa xazs usvams Sens qarTvelobas, es sulieri samosia, qarTvel CoxosanTa sazogadoebis lideri.
gansakuTrebuli SemTxvevebis dros, rogorcaa jvriswera da sxvadasxva sazeimo dResaswauli Coxis tareba qarTvelebisaTvis erTgvari saSualebaa sakuTari rwmenis, qarTuli tradiciebis, ojaxuri faseulobebis, qarTuli simReris, cekvis, Rvinis pativiscemis gamosaxatavad. masSi gansxeulebulia keTilSobileba, patiosneba, Rirseba, qveynis erTguleba, simamace da siamaye.
“Sexede, ra lamazebi arian”, daviTma Savnabadas biWebze mimiTiTa, romlebic Cvens win, zemoT midiodnen. TiTqos misi grZeli TiTebiT diriJorobda maT TiToeul moZraobas, TiToeul gadadgmul nabijs. “Sexede Coxa rogor uxdeba maT mxar-beWs, rogor viwrovdeba welisken, es aris mamakacis sxeulis samkuTxedi. rogor meamayeba, ra kargebi arian, gansakuTrebiT, roca Coxebi acviaT.”
aRtaceba da siTbo mis xmaSi gulis siRrmidan modioda. saram gaxeda mis profils, Tvalebi noyieri, mdidari miwis siRrmisferad auelvarda, roca mas Sexeda. mis TvalebSi gviani Semodgomis mzis sxivi qamris vercxlidan irekleboda, romelzec xanjali ekida da TiTqos icavda mis wels.
es 12 qarTveli vaJkaci, yvela SavTmiani, farTe mxarbeWiT, Sav grZel CoxebSi   gamowyobilebi, rux axaluxze, welSi qamriT, midiodnen ueiqfildSi samoqalaqo Sexvedris ceremonialisTvis, sadac batoni meri elodebodaT da saocar STambeWdav sanaxaobas warmoadgendnen. rbili Savi tyavis uZiroebi, qaRaldis sisqis ZirebiT sacekvaod Seqmnilebi, kargad SeekraT da TasmebiT gaekoWaT wvivebze. saram SeamCnia Tu rogor cotaTi ufro metad maRlebi iyvnen, cotaTi ufro metad amayebi, cotaTi ufro metad Zlierebi. isini cotaTi ufro metad qarTvelebi iyvnen. daviTma ganzrax Seanela svla da misi saCvenebeli TiTi nazad ausva saras TiTebs da Tvalebi gauswora. “es yvelaferi CemTvis Zalian bevrs niSnavs, iyo qarTveli da ataro es silamaze, Coxa. biWebi ukeTesad mRerian, ufro Zlierebi arian, maT es eamayebaT da mec es minda, maTTvis, mTeli saqarTvelosaTvis, rom Cven es siamayiT vataroT.”
sara mas aRmerTebda, masze ufrosi iyo, brZola gadatanili da gadaRlili da didxans eloda, rom erTxelac aseTi mamakaci movidoda mis cxoverebaSi. eloda, natrobda, da rodesac gamoCnda, darwmunebuli misi gulis sikeTeSi da Tvalebis siRrmeSi arsebuli sevdis da varamis uSiSari, miendo mas, guldandobilad miendo. mis guls kvebavda da aRafrTovanebda daviTis siyvaruli qarTuli simRerebisadmi. is ise muSaobda sakuTar Tavze, rom SeZleboda gadmoeca sakuTari miwis musika, musika qarTuli sulis, mTebis da vakeebis, venaxebis da xalxis. sara misTvis yvelafers gaakeTebda, yvelafers.
miSas Zaxilma sara amqveyanas daabruna da man SeniSna, rom miSas Coxas naoWebi qonda da cota ar iyos dapataraveboda. biWebi kacobaSi gadadiodnen, icvlebodnen, izrdebodnen da amaRelvebeli iyo yvelaferi amis momswred yofna. Tan bundovnad imazec fiqrobda rogor daexmareboda maT im Coxebis SeZenaSi daviTi rom ase gatacebiT elaparakeboda amas win.
neli svliT win miiwevdnen Savnabadas biWebi qalaqis meriis darbazebisken da gzad agrovebdnen STabeWdilebis qveS myofi iq momuSave xalxis moxiblul mzeras, moridebul Rimils, aRtacebul CurCuls. selisa da saprialebeli zeTis suni erTmaneTSi ireoda, muqi muxis xis kedlebze trialebda da Coxosnebs ukan miyveboda daxveul kibeebze asvlisas. mdidruli, muqnaxatebiani xaliCa maT sadResaswaulo ierTan Serwymuli, kidev ufro gamdidrda biWebis simReriT. Savnabadas simRerisas ganwyoba ganwyobas cvlida, umjebesdeboda, mdidrdeboda, xsnida da amxelda erTi meores da TiToeuli am adgilis mogonebiT iJRinTeboda. batonma mermac aRniSna, rom aseTi Rirseuli simRerebi am kedlebs aqamde ar gaegonaT. simRerebis gatacebulma da amave dros gawonasworebulma Sesrulebam, Semsruleblebis sisufTavem da keTilSobilebam da TviT simRerebis silamazem ganacvifra meri. man stumrebs aCuqa CenTris eklesiis araCveulebrivi, akvareliT Sesrulebuli naxati, Sesaferisi mosagonari Savnabadas biWebisTvis, romlebmac ase gulianad imReres maTi kulturis, drosaviT Zveli kulturis simRerebi.
sara gaitruna. Savnabadas bolo koncertis garemocva sunTqvis Semkvreli iyo: vejvudiseul moruxo cisferSi da saqorwilo tortis qaTqaTa TeTrSi gaxveuli wm.quTbertis eklesiis kedlebi edinburgSi. Savnabadas biWebi, xanjalze dayrdnobili xelebiT, Savi CoxebiT, siamayiT da molodiniT savseebi Tavis rigs elodebodnen. eklesiis kari gaiRo da maT Seabijes didebulad, sakuTari mniSvnelobis SegrZnebiT, aRtacebuli taSiscemis fonze, romelsac Cveulebriv perfomansis bolosTvis inaxaven xolme, da win naxevarwred dadgnen. siCume Camovarda, sara uyurebda maT, rogor muxasaviT myarad idgnen, fexebiT mijaWvodnen miwas, welSi gamarTuliyvnen, beWebi gaeSalaT. da Semdeg daiwyes, unisonSi, xmis micemis gareSe.
msmeneli mojadovda, aRfrTovanda da datyvevda. guruli krimanWuli, sagaloblebi, zamTari, ise imReres msmenels frTebi misces maTsaviT zecamde asuliyo, maT SeerTebodnen Tavisufal navardSi samyaros Tavze, sadRac Zalian, Zalian maRla, nasas voiaJerTan. msmenelebs yba CamovardnodaT, Tvalebi anTebodaT da raRac gamoucnobi Rimili dasTamaSebdaT. drosa da sivrceSi arsebulma kavSirebma gaiRviZes maTSi am simRerebis mosmenisas, siyvaruli cecxlad ainTo da eqod gaisma maT Sinagan sivrceSi.
meore dilas edinburgidan londonamde mokle frenisas saram gamohkiTxa daviTs SavnabadelTa axali Coxebis Taobaze. daviTma uTxra Tu ra feris surda yofiliyo es axali Coxebi. ara mTlad yavisferi an Jangmiwisferi, aramed qarTuli miwis feri, mdidari, Rrma, romelic daakavSirebda maT warsul keTilSobil tradiciebTan. is xedavda mis dauZlevel survils da saram gadawyvita amisTvis saWiro fuli Seegrovebina.
rodesac isev darCa sicarieleSi da simartoveSi, romelic mouxerxeblad nacnobi xdeboda TandaTan, isev carieli da civi loginiT, radgan daviTi saqarTveloSi wavida, saram gadawyvita rac SeiZleboda meti xalxi CaerTo fulis SegrovebaSi da rogorme eyida misTvis es ZviradRirebuli naWeri axali CoxisTvis. saras patara biznesi hqonda da moifiqra latarea CaerTo gakveTilebSi, is imedovnebda klientebSi interesis cecxlis gaCaRebas da sanam  saqarTveloSi Cafrindeboda, Tebervlamde saWiro Tanxis Segrovebas. marTlac, yvela Caeba misi enTuziazmis Semxedvare da male oqros monetebi gadaiqca oqros zvinebad, oqros zvinebi ki banknotebad da bolos kulinariuli gayidvebis, latareebis, xelTnakeTobebis gamofena-gayidvis da musikis gakveTilebis Semdeg saWiroze meti iyo. siamayiT Tavi aewia, aRtacebuli iyo xalxis mxardaWeriT, rom maT fuli Seugroves, konvertSi, konverti pasportSi, pasporti xelCanTaSi da saqarTvelosaken. daviTi gacxovelebiT saubrobda qsovilis teqsturaze da wonaze, Wrilis mniSvnelobaze da Tu rogor warmoedgina Tavi masSi gamowyobili. maTi Tvalebi brwyinavda da erTmaneTiT aRtacebulebi Tbilisis quCebSi seirnobdnen, turistebis sayvarel adgilebs stumrobdnen, xinkals Wamdnen. saras guli cotaTi kidev metad gaiRo, kidev cotaTi da mas ocnebebic gauCnda.
britaneTSi wamosvlamde ori dRiT adre gaga daqorwinda. jgufis solisti, vis saocrad melodiur xmasac hqonda Tviseba daetyvevebina bgerebi wvimis wveTebSi, romlebic TiTqos kriala minaze mirakrakebdnen, Zalian keTili da gulwrfeli iyo. rodesac saram mis sacoleze, ninoze hkiTxa, misi xma dadna:” me mas vaRmerTeb”.
gagas Coxa muqi naRebis feri iyo, muqi _ jvrisweris dRisTvis, rbili _ misi CanafiqrisTvis, wminda _ siamayisTvis, tkbili _ siyvarulisTvis da nazi _ silamazisTvis. misi muqi Tma da bavSvuri saxe anaTebda da xelebs nerviulad ifSvnetda. irgvliv Semojaruli Savnabadas biWebis Savi Coxebi garemos TeTr samosze saocar kontrasts qmnida. qaTqaTa Tovli miwaze, muqi da naTeli, Savi da TeTri. daTovlili, Savi xeebis Sav-TeTr xeivanSi moZrav erT sxeulad qceul SavCoxianebs, SuaSi mtrediviT TeTri siZiT, zamTris damreci mzis sxivi Tvals Wrida. es iyo misi dRe, misi Tavdadebis piroba siyvarulisTvis ara mxolod ninos mimarT, aramed misi tradiciebis, misi RmerTis mimarT.
gagas saxlidan ninos saxlamde Tbilisis quCebsa da prospeqtebze mgzavroba giJuri da qaoturi iyo, sara Cafrenoda skams daTos manqanaSi, radgan wesis mixedviT, xan win gavardebodnen, xan ukan CamorCebodnen, erTmaneTs ejibrebodnen rbola-gadaswrebaSi, rom bolos sapatarZlos karTan, simRera daegugunebiaT. iq mas sadRegrZelo aTqmevines da Semdeg orive ojaxi erTad gaemarTa taZrisken. TeTrebSi gamowyobil, ase axalgazrda da ase lamaz ninos TeTri bewvi moexvia sicivisgan dasacavad, Tumca mze CaxCaxebda da maT Saravandedad adgaT, TiTqos mSvidobis mtredebi yofiliyvnen. gaga, misi amayi, keTilSobili da Zlieri guliT, zecisken mimarTuli TvalebiT samadlobel locvas ambobda. orive erTad, marTlac Zalian lamazebi, gansxeulebuli imedebi da ocnebebi iyvnen saqarTvelos momavlis da warsulis.
gagam da ninom Tbilisis sakaTedro taZarSi, Zvel Tbiliss Tavze rom wamodgomia, iq daiweres jvari. orives oqros filigrimuli, margalitebiT da Zvirfasi qvebiT gamSvenebuli gvirgvinebi edga Tavze, romlebic oqros jvriT bolovdeboda. orivem saaTis mimarTulebis sawinaaRmdegod samjer wre Semouara centralur xats taZarSi, Savnabadas Zmadnaficebis mWeqare jvrisweris sagaloblebis TanxlebiT (romelic am uzarmazar sivrces avsebda), siyvarulis TasmebiT xelebgadaxveulebma.
daviTi saras ar iSorebda gverdidan da akvirdeboda, rom is am ambis Tanamonawile da moziare yofiliyo, egrZno, daenaxa da gaegona yvelaferi. erTmaneTs TvalebiT uRimodnen da rodesac nino ambionze avida, taZris im nawilze, sadac qals mxolod erTxel, jvriswerisas SeuZlia avides, mobrunda sarasken da uTxra, ”RmerTma qnas, Senc male daginaxo iq”.
saras gulSi gamomwyvdeulma cicqna, nacara siyvarulis naperwkalma aelvarebac ki gabeda. gabrwyinebuli TvalebiT man es ambavi, rom daviTs masze daqorwineba undoda, gulSi Caixuta, Rrmad CaisunTqa da igrZno rogor SeZra da gaalRo misi suli. TiTqos frTebic gamoesxa. mogvianebiT, roca is, uZiroebSi gamowyobili, Semcivnebuli miuxedavad sqeli Salis Coxisa, TovlSi dacurda da isini erTad daecnen siciliT, daviTma saras TvalebiT, tuCebiT, xelebiT Sescina da uTxra: “modi, zafxulis bolos davqorwindeT.”
saqarTvelodan wasvla Zneli aRmoCnda. britaneTSi cxovreba, misi Svili, saxli, yvelaferi erTad elodeboda mas, xelgaSlili elodeboda, eZaxda, siyvaruliT xvdeboda, mSvid navsayudels da usafrTxoebas pirdeboda. misi guli orad gaxleCiliyo, daviTTan darCenas Txovda da Tan misi Svilisken da saxlisken miiswrafvoda. mgzavrobisas ukan, britaneTSi mbrwyinav, mfrinav, imediT savse da aJitirebul ganwyobas xandaxan cremlebi wyvetda.
momdevno ramodenime Tve giJuri iyo, maT saqorwilo gegmebze da Coxebis Sekervaze saubrebiT datvirTuli. sad iyididnen am qsovils, ramdeni dasWirdebodaT, ras da rogor fiqrobda am yvelaferze daviTi. sasiamovno mosasmeni iyo misgan, Tu rogor apirebda mis Cacmas maT sakuTar jvrisweraze da ra did mniSvnelobas aniWebda is yvelafer amas. gankiTxvis uSiSarma da sakuTar siyvarulSi darwmunebulma saramac daiwyo fiqri imaze, Tu rogor Caicmevda Coxas jvrisweraze. misi simboluri mniSvneloba sruliad gacnobierebuli hqonda da Seudga kidec Zveli qarTuli jvriswerebis fotoebis Tvalierebas imis imediT, rom misTvis Sesafers aarCevda.
Savnabada oqtomberSi Camovida, Tavis axal CoxebTan erTad. sqeli Sali, mTis noyieri miwis feri, Canda kargad morgeboda TiToeulis moyvanilobas. saram maTi sxeulis formebi kargad icoda, maTi sketCebic ki hqonda daxatuli da aCuqa kidec daviTs wina wels. axla ki gansxvaveba rogori cxadi iyo, erTi orad gazrdiliyvnen biWebi. amjerad isini erT mTlians warmoadgendnen da es Coxebic asrulebda maT Sesaxedaobas. isini yvelgan ekida: karis CarCoebze, WaRebze, sawolebsa da karadebze drapirebasaviT Camokidebuli irgvliv, bneli sulebiviT. roca  wmendnen ise qanaobdnen gegoneboda TiTqos gamoZaxili gesmoda uZvelesi da Zlieri, Seyovnebuli warsulisa, Zvel mflobelebs rom uxmobdnen. xanjlebi JRarunebdnen, uZiroebis uRimRamo siCume ki irekleboda qamrebis siSaveSi, romlebzedac mibmulebi iyvnen. TiToeuli xis masra, iSviaTi qarTuli kedaris xisgan damzadebuli, uZveles mebrZolTa mSvildebis msgavsad, mijriT Cawyobiliyo mkerdis orive mxares.
Savnabada gaizarda. mis wevrebs Coxebi, erovnuli samoseli siamayis, pasuxismgeblobis da movaleobis grZnobiT avsebulebs emosaT. maTi Tavis daWeris da siarulis maneriT xvdeboda sara amas. TiToeul koncerts etyoboda is momwifebuloba, rac aqamde aklda. sadac ki wavidodnen, yvelgan pativiscemiT ganawyobdnen msmenels da daimsaxures kidec es maT. Sesruleba naTeli da mkafio, sakuTari Tavis Rrma codna da kavSirebi uZveles miwasTan udao iyo. daviTi ki CoxaSi gamowyobili, raRacnairad ufro keTilgonieri Canda.
sasaciloa, sara fiqrobda, wina dRis Sofingi rom axsendeboda, sasacilod ekiTxeboda daviTi mas azrs sxvadasxva tansacmelze. rogor moswonda masze am stilis Sarvali, da es nacrisferi Jileti? jempri? es fexsacmelebi? kostumi?  da es ormagsayeloiani perangi? marTalia, saras arc erTi amaTgani gamorCeulad ar mouwonebia Sofingisas, radgan verc xvdeboda ase ratom unda gaekeTebina, daviTs yvelaferi uxdeboda da yvelaferSi eleganturad gamoiyureboda. bolo wuTis SenaZenma grZelma Savma qolgam, kiTxvis niSniani saxeluriT, saras Rimili mohgvara. daviTi namdvili ingliseli jentlmeniviT iqneboda am qolgiT xelSi.
saram is perangi kidev erTxel, mogvianebiT naxa, momdevno zafxuls. daviTs ecva, isic da nacrisferi Jiletic, is fexsacmelebic da miuxedavad imisa, rom wvimiani amindi ar Canda suraTze, qolgac ki eWira, da marTlac miamgvanebdi mas inglisel jentlmens.
suraTebi mkafio da profesionalurad Sesrulebuli iyo. TiTqos fotoaparatis linzebSi TviTonac iyureboda. ise ostaturad daeWira fotografs Tavis mobrunebis momentic da isic, Zlivs SesamCnevi, kmayofili Rimili tuCebze rom dasTamaSebda. megobrebi misi emociuri mdgomareobis gamo SeSindnen da ecadnen misTvis gamoerkviaT ra moxda, da es feisbuqiT gamougzavnes.
 yoveldRe urekavda mas da DdaviTi ar pasuxobda. 18 kviris Semdeg, rac maTi urTierToba gaibzara, Tumca sara jer kidev ver acnobierebda rom is ukve sruliad damsxvreuliyo, man hkiTxa daviTs, mis yvelaze mniSvnelovan dRes, mis jvrisweraze Coxa ratom ar ecva.
“colma mTxova ar Camecva”.
saram, ukve dardisagan daavadebulma, misi tyuilebiT da sicruiT Tavbrudaxveulma upasuxa: “ase mgonia saSeno qalze ar daqorwindi”.
bolosityva
daviTisgan miRebuli e-maili. misi jvrisweris Semdeg 27 dRe gavida. Savnabada, ki ramdenime DdRis win 2012wlis Tbilisis simpoziumze gamovida:
“hahahaha, Seni dedac sara mirandas feisbuqidan xom wagSales da axla britaneTidan Tqma ro rogor xar da ramdeni akeTeb da aseTnairad sasacilo Sen. midi midi da xalxi ufro bednieri Sengan. Sen unda codna ro me ar viReb Sen mesijebi. dablokili xar. me darekva ro Sen gagzavna me mesiji mara dablokili xar J da ar ici me Sen ra wera mara vici Savnabada magari iyo Zaan, day vela bednieri da yvela me survilebs ro kargio. midi midi moatyue Seni Tavi da sircxvili Senze, xalxi mxvdebian didi molocvebi da saxlSi saCuqari naTias yvavilebi, midi axla da gaCerdi da sircxvili Seni.”
2012wlis 20 oqtomberi



No comments:

Post a Comment